Testament jest dokumentem, w którym zmarły pozostawia swoją ostatnią wolę. Testament to czynność prawna, dla której wymagana jest pełna zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z art. 941 kodeksu cywilnego testament jest czynnością prawną na wypadek śmierci, a zatem uzyskuje on moc prawną dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Do tego czasu testament nie może stanowić podstawy prawnej realizacji praw i obowiązków w nim zapisanych przed spadkodawcę. Testament jest jedynym dokumentem mogącym zmienić kolejność dziedziczenia zgodnie z ustawą. Sporządza się go, gdy chcemy rozporządzić swoim majątkiem inaczej niż przewiduje dziedziczenie ustawowe.
Jakie są rodzaje testamentu?
Testament notarialny
Sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego. Notariusz spisuje wolę spadkodawcy, potem głośno ją odczytuje. Jeśli osoba sporządzająca zgadza się z treścią, podpisuje się pod dokumentem razem z notariuszem. W testamencie musi być podana data sporządzenia testamentu. Sporządzenie takiego dokumentu kosztuje około 100 zł.
Testament własnoręczny
Najbardziej popularny i najłatwiejszy do spisania. Spisuje się go własnoręcznie na papierze, wpisuje się datę sporządzenia i czytelnie podpisuje. Testament bez podpisu jest nieważny. Taki testament można przechowywać w domu lub u notariusza, o czym warto poinformować kogoś bliskiego, aby po śmierci spadkodawcy można go było łatwo odnaleźć. Spisanie testamentu nie wymaga obecności świadków. Testament może sporządzić tylko jedna osoba, niedopuszczalne jest napisanie wspólnego testamentu przez małżonków.
Testament allograficzny
Spisywany przez osobę, której stan zdrowia uniemożliwia własnoręczne sporządzenie testamentu. Do spisania takiego testamentu potrzebni są dwaj świadkowie i urzędnik z gminy, urzędu stanu cywilnego (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu lub gminy, kierownik urzędu stanu cywilnego). Po spisaniu testamentu jest on odczytywany i podpisywany przez urzędnika i świadków.
Testamenty szczególne
Testamenty szczególne przewidziane są na wypadek niecodziennych wydarzeń. Przykładem może być tzw. testament podróżny sporządzany w samolocie lub na statku. W takim wypadku sporządza się go w obecności dowódcy jednostki lub jego zastępcy oraz dwóch innych świadków. Najpierw dowódca spisuje wolę spadkodawcy, wpisuje datę, a następnie odczytuje pismo w obecności świadków. Dokument podpisuje spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeśli spadkodawca z jakichś przyczyn nie może się podpisać, na piśmie podaje się przyczynę.
Kto nie może być świadkiem sporządzenia testamentu?
Świadkiem sporządzenia testamentu nie może być osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnej, a więc osoba niepełnoletnia i ubezwłasnowolniona. Ponadto nie może być osoba niewidoma, głucha lub niema, a także nieumiejąca czytać i pisać. Dodatkowo świadkiem nie może być osoba, która nie zna języka, w którym wypowiada się osoba sporządzająca testament. Na koniec – osoba skazana prawomocnym wyrokiem za fałszywe zeznania. Świadkiem nie może też być osoba, która wymieniana jest w testamencie jako uprawniona do jakichś korzyści np. sąsiad, któremu spadkodawca przekazuje traktor.
Czy można zmienić testament?
Testament można zmienić w każdej chwili. Z tego powodu tak ważną rolę spełnia wpisanie daty na testamencie, gdyż pozwala ona stwierdzić, która wersja testamentu jest najbardziej aktualna. Nawet, jeśli wcześniej sporządzony został testament notarialny, i tak obowiązujący będzie ten z ostatnią datą sporządzenia. Zawsze warunkiem koniecznym ważności testamentu jest własnoręczny podpis. Osoba sporządzająca testament może w każdej chwili odwołać lub zmienić. Testament można zniszczyć, wyrzucić, nanieść poprawki. Każdą zmianę należy opatrzyć datą wprowadzenia zmiany i podpisem obok zmiany.
Kiedy testament będzie nieważny?
Jest kilka zasad pisania testamentu, których niespełnienie spowoduje nieważność tego dokumentu i będzie on traktowany tak jakby nie istniał.
- Niedopuszczalne jest spisanie wspólnego testamentu. Testament może zawierać rozporządzenia tylko jednego spadkodawcy. Przykładowo rodzice nie mogą we wspólnym testamencie podzielić majątku pomiędzy dzieci. Muszą spisać dwa osobne testamenty.
- Nie można spisać testamentu na komputerze, maszynie lub poprosić inną osobę o jego napisanie, a następnie się tylko własnoręcznie podpisać. Taki testament jest nieważny. Ma to na celu uniknięcie przypadków fałszowania testamentów. Całego pisma nie da się podrobić, a sam podpis sfałszować jest dość łatwo.
- Testamentu nie może sporządzić osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych (niepełnoletnia, ubezwłasnowolniona).