Między działaniem lub zaniechaniem a szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy. Spełnienie tych przesłanek zobowiązuje dłużnika do wypłaty odszkodowania.

Pojęcie odszkodowania reguluje kodeks prawa cywilnego. Zgodnie z przepisami KC odszkodowanie za doznaną szkodę lub krzywdę majątkową lub niemajątkową jest uwarunkowane powstaniem zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Tym samym, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Związek przyczynowy wyznacza granice odpowiedzialności odszkodowawczej. Postanowienia kodeksu cywilnego rozróżniają 2 podstawowe rodzaje odpowiedzialności:

• kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.)
• deliktową, która wynika z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.)

Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonanie lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Szkoda jest samodzielną okolicznością powstania roszczenia odszkodowawczego. Należy ją rozumieć jako uszczerbek majątkowy lub utracony zysk.

Na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu lub niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, przy czym musi istnieć adekwatny związek między działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Związek przyczynowy wpływa w sposób pośredni na wielkość należnego odszkodowania, bowiem na rozmiar tego odszkodowania podstawowy wpływ ma wielkość doznanej szkody. Odszkodowanie za niewłaściwe wykonanie umowy można więc scharakteryzować jako wypłatę określonej sumy pieniężnej z tytułu szkody wyrządzonej osobie trzeciej, jeżeli kwota ta jest zadośćuczynieniem za poniesione przez tą osobę straty.

Wśród klasycznych przykładów odszkodowania w obrocie gospodarczym można wymienić odszkodowania z tytułu:

• wadliwego towaru lub niewłaściwego wykonania usługi
• utraty lub uszkodzenia przesyłki w trakcie transportu
• niewykonania postanowień umowy
• bezumownego korzystania z lokalu
• przejęcia towarów z nakazu organu władzy publicznej, podmiotu działającego w imieniu takiego organu z mocy prawa.