Prawnicy

Zawody prawnicze

W naszym kraju występuje kilka zawodów prawniczych. Każdy z nich ma różne uprawnienia i ograniczenia. Aby świadczyć usługi prawne trzeba z pewnością skończyć studia prawnicze, ale później wymogi przystąpienia do danej korporacji są mocno zróżnicowane.  Inaczej wygląda nabór na aplikację adwokacką, radcowską, notarialną, komorniczą, referendarską, sądową. Program szkolenia poszczególnych specjalności również opiera się na różnych założeniach. Czym innym zajmuje się adwokat i radca prawny, a zupełnie inne sprawy załatwimy u notariusza czy komornika. Część kompetencji tych zawodów się pokrywa, ale w niektórych przypadkach konieczna jest pomoc prawna, której może udzielić tylko przedstawiciel jednej korporacji prawniczej.

Adwokat

Adwokat (łac. advocatus od advocare, wzywać na pomoc) – prawnik świadczący pomoc prawną w szczególności polegającą na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokatów nazywa się potocznie (choć nieprecyzyjnie) obrońcami sądowymi. W Polsce zawód wykonywany na podstawie Ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze.

Adwokat może wykonywać swój zawód w zespołach adwokackich lub indywidualnie (także w formie handlowych spółek osobowych). Kandydat na adwokata musi ukończyć wyższe studia prawnicze, odbyć aplikację adwokacką, tj. praktykę w adwokaturze oraz zdać egzamin adwokacki. Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich. Prawo wykonywania zawodu ma tylko ten, kto został wpisany na listę adwokatów przez okręgową radę adwokacką. W Polsce wpisanych na listę jest ponad 7 tys. adwokatów. Organy adwokatury na szczeblu centralnym to:

  • Krajowy Zjazd Adwokatury,
  • Naczelna Rada Adwokacka,
  • Wyższy Sąd Dyscyplinarny,
  • Wyższa Komisja Rewizyjna.

Na szczeblu regionalnym istnieją izby adwokackie, które skupiają adwokatów i aplikantów adwokackich. Organami izby są: zgromadzenie izby, okręgowa rada adwokacka, sąd dyscyplinarny, komisja rewizyjna.

Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie mają osobowość prawną. Najwyższym ciałem samorządu jest Naczelna Rada Adwokacka, natomiast w rejonie, okręgowa rada adwokacka. Do Naczelnej Rady Adwokackiej należy m.in.: uchwalanie regulaminów dotyczących zasad odbywania aplikacji adwokackiej i składania egzaminu adwokackiego, regulaminu dotyczącego zasad wykonywania zawodu indywidualnie lub w określonych spółkach, regulaminu dotyczącego zasad przeprowadzania konkursu na aplikantów adwokackich. Okręgowa rada adwokacka uprawniona jest m.in. do występowania z wnioskiem do organów rejestrowych lub ewidencyjnych o wszczęcie postępowania o wykreślenie z rejestru lub ewidencji podmiotu prowadzącego działalność w zakresie pomocy prawnej niezgodnie z przepisami ustawy Prawo o adwokaturze.

Zawodem pokrewnym do adwokata jest zawód radcy prawnego. Podstawową różnicą między radcami prawnymi a adwokatami to możliwość świadczenia pomocy prawnej w stosunku pracy (którą mają radcowie), do 1 stycznia 2015 także możliwość pełnienia funkcji obrońcy w procesie karnym, tj. w sprawach karnych i karnoskarbowych (którą mają adwokaci). Istniejący podział na dwie korporacje uznawany jest za sztuczny. Z tego powodu wysuwane są koncepcje połączenia radców prawnych z adwokatami w jednej wspólnej korporacji. Podział ten jednak ma następującą podstawę: pozostający w stosunku pracy radca prawny nie powinien być obrońcą w sprawie karnej, gdyż powstaje obawa o niezależność jego decyzji w odniesieniu do jego pracodawcy. Adwokat nie jest podmiotem podporządkowanym swoim przełożonym, a zatem nie są na niego wywierane naciski o charakterze służbowym.

Radca prawny

Radca prawny – prawnik świadczący pomoc prawną podmiotom gospodarczym, jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym, która polega przede wszystkim na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określa Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego. Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są okręgowe izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych.

Podstawową różnicą między radcami prawnymi a adwokatami jest możliwość świadczenia pomocy prawnej w stosunku pracy oraz występowania w roli obrońcy w postępowaniu karnym. Radcowie mogą pozostawać w stosunku pracy, czego nie wolno adwokatom, natomiast obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury. W ostatnich latach znacząco rozszerzono uprawnienia radców prawnych do występowania przed sądami i organami, powierzając im obok wcześniejszej kompetencji do prowadzenia spraw administracyjnych, cywilnych, gospodarczych, pracowniczych i administracyjnosądowych, także m.in. możliwość prowadzenia spraw rodzinnych i obrony w sprawach o wykroczenia, a także występowania jako pełnomocnik oraz obrońca (od lipca 2015) strony w sprawach karnych i karnoskarbowych.

Notariusz

Notariusz (dawniej rejent od słowa regent, czyli uprawniona osoba, sprawująca władzę w imieniu monarchy, gdy ten nie może wykonywać swoich obowiązków) – mianowany przez ministra sprawiedliwości prawnik notariatu upoważniony do sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych. Działalność notariuszy reguluje Ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie. Do czynności notarialnych należą:

  • sporządzanie aktów notarialnych;
  • sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia;
  • sporządzanie poświadczeń:
    • własnoręczności podpisu,
    • zgodności odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem,
    • daty okazania dokumentu,
    • pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu;
  • doręczanie oświadczeń;
  • spisywanie protokołów (np. walnych zgromadzeń organizacji społecznych, spółek);
  • sporządzanie protestów weksli i czeków;
  • przyjmowanie na przechowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych;
  • sporządzanie wypisów, odpisów i wyciągów dokumentów;
  • sporządzanie projektów aktów, oświadczeń i innych dokumentów.

Notariusz w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Czynności dokonane przez notariusza mają charakter dokumentu urzędowego. Przy dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Rolą notariuszy w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej jest zapobieganie sporom sądowym poprzez zapewnienie pewności i bezpieczeństwa obrotu. Dlatego, z formalnego punktu widzenia, notariusze nie wykonują usług jak adwokaci czy radcowie prawni, lecz dokonują czynności notarialnych, podobnie jak sądy.

Komornik

Komornik sądowy – funkcjonariusz publiczny (niebędący urzędnikiem państwowym), działający przy sądzie rejonowym, zajmujący się w zasadzie wykonywaniem rozstrzygnięć o roszczeniach cywilnych w drodze przymusu egzekucyjnego. Komornik wykonuje także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów, m.in. przeprowadza spis inwentarza i sporządza (na zarządzenie sądu lub prokuratora) protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia. Podstawą prawną wykonywania zawodu komornika jest Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji.

Komornicy wykonują swoje czynności w sposób przewidziany przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, pod nadzorem prezesa właściwego miejscowo sądu rejonowego. Przy wykonywaniu swoich czynności są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz orzeczeniom sądowym. Komornik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności, dlatego też ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody.

Dodaj komentarz