Jak jest różnica pomiędzy tymi zawodami adwokata i radcy prawnego?
Adwokat i radca prawny to dwa zawody prawnicze funkcjonujące równolegle w polskim systemie prawnym, a ich kompetencje w dużym zakresie pokrywają się.
Aby zostać adwokatem lub radcą prawnym konieczne jest ukończenie pięcioletnich studiów prawniczych i uzyskanie tytułu magistra. Jednak na tym etapie edukacji, świeżo upieczony absolwent Wydziału Prawa w praktyce nie posiada ani wystarczającej wiedzy do udzielania porad prawnych, ani nie ma uprawnień do reprezentowania swojego klienta. Taki prawnik może jedynie pełnić rolę doradcy w ograniczonym zakresie. Istnieją co prawda „kancelarie” prawnicze oferujące swoje usługi, ale jakość świadczonych przez nie usług pozostawia wiele do życzenia. Aby uzyskać odpowiednie uprawnienia i przygotowanie do świadczenia rzetelnej pomocy prawnej, po zakończeniu studiów trzeba zdecydować się na jedną z aplikacji – adwokacką lub radcowską. Na tym etapie zaczyna się podział na owe dwa zawody prawnicze. Na obie aplikacje trzeba zdać państwowy egzamin kwalifikacyjny. Zakwalifikowanie się na aplikację rozpoczyna 3-letni cykl szkoleń przygotowujących do zawodu adwokata lub radcy prawnego z ukierunkowaniem na specyfikę obu zawodów. Na zakończenie aplikacji przeprowadzany jest egzamin zawodowy, a po jego zdaniu następuje wpis na listę adwokatów lub radców prawnych.
Na początku radcowie prawni mieli w stosunku do adwokatów ograniczone możliwości. Do niedawna adwokaci byli grupą uprzywilejowaną, gdyż tylko oni mogli być obrońcami w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Natomiast radcowie prawni mogli reprezentować tylko podmioty gospodarcze. Stopniowo jednak grupa zawodowa radców prawnych zyskiwała nowe uprawnienia, a od 1 lipca 2015 radcowie mogą już w pełni reprezentować swoich klientów w sprawach karnych. Podstawową różnicą pomiędzy przedstawicielami zawodów prawniczych jest o to, że adwokat nie może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a radca prawny owszem. Firmy, przedsiębiorstwa, spółki, ale również samorządy, potrzebują stałej obsługi prawnej. Na etacie w takiej organizacji może być zatrudniony jedynie radca prawny. Adwokat zgodnie z ustawą o adwokaturze wykonuje swój zawód we własnej kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim lub spółce. Pod tym względem sytuacja radcy prawnego na rynku pracy jest bezpieczniejsza. W ostatnich latach systematycznie rozszerzano uprawnienia radców prawnych do występowania przed sądami i organami. Obok kompetencji do prowadzenia spraw administracyjnych, cywilnych, gospodarczych, pracowniczych i administracyjno-sądowych, posiadają oni teraz możliwość prowadzenia spraw rodzinnych i obrony w sprawach o wykroczenia, a także występowania jako pełnomocnik oraz obrońca strony w sprawach karnych i karnoskarbowych, z tym że obrońcą może być tylko radca prawny niepozostający w stosunku pracy. Wyżej wymienione uprawnienia adwokaci posiadają od samego początku.
Wszystko wskazuje na to, że z czasem kompetencje radców prawnych i adwokatów będą w coraz szerszym stopniu się pokrywać. Na razie jednak przyjmuje się, że adwokat zajmuje się głównie sprawami karnymi, spadkowymi i rodzinnymi i w każdej z tych spraw może występować w roli obrońcy, natomiast radca prawny zajmuje się sprawami związanymi z prowadzeniem przedsiębiorstwa, oraz podobnie jak adwokat, sprawami spadkowymi i rodzinnymi. Jednak jako obrońca może występować pod warunkiem niepozostawania w stosunku pracy.
Podsumowując, na rynku usług prawniczych znajduje się bardzo wiele kancelarii adwokatów i radców prawnych. Różnice pomiędzy tymi zawodami coraz bardziej się zacierają. Zarówno adwokat jak i radca prawny może reprezentować swojego klienta przed sądem, doskonale zna procedurę w zakresie prowadzonych przez siebie spraw. Fachowy pełnomocnik, adwokat czy radca prawny jest odpowiednią osobą aby:
- udzielić rzetelnej porady prawnej
- określić sposób postępowania korzystny dla swojego klienta znajdującego się w danej sytuacji prawnej,
- wskazać jakie dokumenty trzeba zgromadzić, aby bez zbędnej zwłoki przeprowadzić postępowanie i sąd rozpoznał sprawę
- sporządzić odpowiedni wniosek rozpoczynający postępowanie
- występować na rozprawie w imieniu klienta.
Nie jest to już oczywiste w przypadku tzw. doradców prawnych, wszelkiego rodzaju „kancelarii prawniczych” i przypadkowych „prawników”, którzy pojawiają się w ostatnim czasie na rynku usług prawniczych. Z dużym dystansem należy podejść do ich działalności, ze względu na brak przepisów regulujących taką formę usług, ich odpowiedzialność prawną za popełnione błędy oraz szkolenia i możliwość weryfikacji poziomu kompetencji. W przypadku adwokatów i radców sferę tą regulują szczegółowo ustawy o adwokaturze i o radcach prawnych. Poziom świadczonych usług i wyszkolenia gwarantują samorządy zawodowe, a odpowiedzialność prawną poświadczają obowiązkowe ubezpieczenia.